Beskid Niski – część zachodnia – śladami Łemków i drewnianych cerkwi

A może by tak rzucić wszystko i wyjechać w … Beskid Niski?
Biorąc pod uwagę coraz bardziej zatłoczone Bieszczady, wydaje się to całkiem dobrym pomysłem.

Beskid Niski od dłuższego czasu był na naszej liście miejscówek „do zobaczenia”. Nigdy jednak jakoś nie było na niego czasu. Start w zeszłorocznej Carpatia Divide i przejazd przez te rejony niewątpliwie przyczynił się do podjęcia decyzji o spędzeniu tegorocznego urlopu właśnie tutaj.

Beskid Niski

Beskid Niski to około 100 kilometrowy odcinek Karpat ciągnący się od przełęczy Tylickiej (okolice Krynicy-Zdrój) do Przełęczy Łupkowskiej (na południe od Komańczy). Od zachodu Beskid Niski graniczy z Beskidem Sądeckim. Rozdziela je Dolina Mochnaczki i Kamienicy Nawojowskiej. Na wschodzie Beskid Niski styka się z Bieszczadami. Tu granicą jest dolina Osławicy, Osławy i Laborca.

Średnie wysokości tutejszych wzniesień to 700-850 metrów. Najwyższe szczyty Beskidu Niskiego sięgają zaledwie 1000 m n.p.m. – Busov – 1002 m n.p.m. oraz Lackowa 997 metrów n.p.m.

Co ciekawe, Beskid Niski jest nie tylko niski ale i wąski (maksymalnie 30 km szerokości), co miało niewątpliwy wpływ na historię tych terenów. To najbardziej dostępne dla człowieka góry w całym grzbiecie Karpat. W tym miejscu najłatwiej było przekroczyć łuk Karpat, w związku z tym już w czasach starożytnych przebiegały tędy liczne drogi komunikacyjne łączące północ z południem.

Na potrzeby bloga i wpisów postanowiłam podzielić Beskid Niski na trzy części – cześć zachodnią, cześć wschodnią i rozdzielający je Magurski Park Narodowy.

Ten wpis skupia się głównie na części zachodniej.

Łemkowszczyzna

Opisując Beskid Niski nie sposób pominąć Łemków i ich historii. Beskid Niski bardzo często zamiennie nazywany jest Łemkowszczyzną, bo to głównie te rejony zamieszkiwane były przez Łemków – lud który ukształtował się tutaj w XVII/XVIII wieku z przyjezdnej ludności głównie Rusinów. Utworzyli oni grupę etniczną o wyrazistej, odrębnej kulturze i dialekcie. Dużą rolę w rozwinięciu się tej grupy miał Kościół wschodni – prawosławny, potem grekokatolicki. Dlatego na w tych rejonach tak licznie spotkać można stare cerkwie i liczne krzyże oraz kapliczki.

Niestety w związku z historycznymi wydarzeniami pierwszej i drugiej Wojny Światowej a także powojennej akcji wysiedleńczej „Wisła” większość wsi łemkowskich na tych rejonach została zlikwidowana, a przedstawicieli tej grupy przesiedlono na północne i zachodnie obszary Polski.

Historia Łemków i Łemkowszczyzny jest równie interesująca co skomplikowana, dlatego nie odważę się mocniej rozwijać tutaj tego tematu a zainteresowanych odsyłam do licznych publikacji na temat Łemków i ich dziejów.

Co trzeba zobaczyć w Beskidzie Niskim?

W ramach okołorowerowego zwiedzania będąc w Beskidzie Niskim na pewno warto zainteresować się trzema tematami – architekturą drewnianą, historią Łemków oraz I Wojną Światową.

Architektura drewniana – cerkwie prawosławne i grekokatolickie

Historia Łemków

Pozostałości po I Wojnie Światowej

Co jeść? Gdzie spać?

Będąc na Łemkowszczyźnie warto spróbować tutejszego lokalnego jedzenia. W restauracji trzeba zapytać o Fuczki, Kiszeniaki i Hałuszki.

Mieszkając w Ropkach jedliśmy głównie w Wysowej-Zdrój i w Ropkach do babci przychodziliśmy na deser na „domowe ciasto”.

Bar u Tomasza, czeka na zdjęcie :)

Jeśli chodzi o nocleg, to ciężko mi cokolwiek polecić. Dopiero pierwszy raz tu jesteśmy i mamy słabe rozpoznanie. Jeśli chodzi o miejsca, to na pewno Ropki (cisza i spokój) i Wysowa Zdrój (dostępność gastronomii) mogą być OK.
Może byliście gdzieś i możecie polecic jakieś ciekawe miejsca? Piszcie w komentarzach.

My przez ten tydzień spaliśmy w Dworze Rajdany w Ropkach. Miejsce mocno klimatyczne i przyjemne, ale właściciele tak specyficzni, że nie wiem czy moge polecić to miejsce z czystym sumieniem.

Gdzie jechać? Jaki wziąć rower?

W zasadzie obojętnie w którą stronę pojedziesz to będzie dobrze. Będą widoki, kilka podjazdów, kilka zjazdów, kilka cerkwi, jakiś cmentarz, mnóstwo przydrożnych krzyży, cisza i spokój.

Jedyne czego może brakować to sklepów i wody. Kto przyzwyczajony jest do wiejskich sklepików na tripach, ten może się zdziwić. Na szczęście ludzie są życzliwi i wodą z kranu dzielą się dość ochoczo.

Najlepszy rower na te tereny to gravel. Jest tu sporo przyjemnych asfaltów łączących wioski i miasteczka, jest dużo szutrów, są też asfalty nieoczekiwanie zmieniające się w szutry. Rower szosowy oczywiście da radę, ale czasem trzeba będzie porzeźbić.
My wybraliśmy lekkie fulle o skoku 100 mm. W sumie tylko i wyłącznie dla większej wygody i możliwości wskoczenia w konkretniejszy teren, którego tutaj jednak za wiele nie ma.

Beskid Niski często wybierany jest też przez zwolenników trekingów i rodziny z dziećmi. Drogi nie są ruchliwe, a podjazdy nigdy szczególnie długie ani specjalnie strome.

60 kilometrów śladami Łemków i drewnianych cerkwi – zjawiskowe szutry z elementami asfaltu

Na potrzeby zapoznania się z okolicą opracowujemy 60 kilometrową trasę po tutejszych asfaltach i szutrach. Zaznaczamy na mapie cerkwie i miejsca związane z historią Beskidu Niskiego, łączymy je ze sobą i jak się okazuje wychodzi nam z tego bardzo dobra wycieczka znakomicie pokazująca te tereny.

Pierwotnie plan zakładał, że będziemy na rowerach gravelowych, dlatego na trasie nie ma wielu akcentów MTB. Zachodnia część Beskidu Niskiego jest mało MTB, co nas bardzo cieszy, bo chyba się starzejemy i ostatnio cześciej ciągnie nas do szlajania się po szutrach niż ekstremalnych doznań z kamieniami i korzeniami w roli głównej. A przynajmniej taki spokojniejszy miał być ten urlop.

Trasa wygląda więc tak:

Ropki-Hańczowa-Kwiatoń-Smerekowiec-Gładyszów-Krzywa-Czarne-Radocyna-Zdynia-Regietów-Skwirtne-Hańczowa-Ropki

TRACK GPX

Startujemy z Ropek i jedziemy asfaltową drogą do Hańczowej (zdecydowanie lepszą alternatywą jest równolegle idąca droga szutrowa, łatwo znajdziecie ją na mapie). W Hańczowej zatrzymujemy się przy pierwszej tego dnia cerkwi. Jest niedziela i w wielu odwiedzonych przez nas świątyniach będą odbywać się nabożeństwa. To nawet plus, bo widać, że te miejsca żyją a nie pełnią tylko funkcji atrakcji turystycznych.

Na początek jeszcze małe wyjaśnienie. Nie należymy do osób specjalnie zachwycających się kościołami, muzeami i nastawionych na intensywne zwiedzanie. Jednak Beskid Niski nie pozwala przejść obok tych miejsc obojętnie. Cerkwie są tak piękne a historia tych terenów tak interesująca, że nie sposób opisać Beskidu Niskiego bez nawiązań do religii czy historii.

Z Hańczowej kierujemy się na Kwiatoń.
Tutejsza cerkiew zasługuje na nieco więcej uwagi. Zdaniem wielu jest to najpiękniejsza z cerkwi łemkowskich zachodniej części regionu i wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Bardzo rusza mnie ta sytuacja. Dzieciaki mają wakacje i nie siedzą w domach przed komputerem ani przed telefonami, tylko robią coś by ich rzeczywistość była fajniejsza. Trochę rozmawiamy z dzieciakami i gratulujemy pomysłu, obiecujemy wrócić tu na zakupy samochodem, bo teraz do nerki ni jak żadna deseczka z malowidlem się nie zmieści.

Wracamy na wyznaczony szlak, nagle ni stąd ni z owąd asfaltowa droga zmienia się w szutrową. Takie rzeczy tylko w Beskidzie Niskim ;) Jeśli wybierasz się tu na szosie dokładnie przestudiuj mapę :)

Potem przyjemnym, terenowym, fragmentem żółtego szlaku docieramy do miejscowości Konieczna i kierujemy się na Zdynię.

MTB i trochę enduro

O tym, że w Beskidzie Niskim od biedy coś trudniejszego do jazdy też można wymyślić, pierwszego dnia przekonał nas Boguś z Gorlickie Ścieżki.

Akurat, dziwnym zbiegiem okoliczności w okolicy Ropek, gdzie zarezerwowaliśmy noclegi, znajduje się według przewodników „najbardziej górska” część Beskidu Niskiego – Hańczowskie Góry Rusztowe.

To tutaj znajdują się najwyższe szczyty BN – Lackowa, Ostry Wierch czy Busov.

Z Przełęczy Wysowskiej jedziemy żółtym szlakiem na Blechnarkę i na skrzyżowaniu odbijamy w prawo by nieco na około dojechać do Wysowej-Zdrój.

Ta wycieczka to dość ciekawą odskocznią od swoistego Beskidu Niskiego.